Ο αθλητισμός, όπως έχει αποδειχτεί σε πολλές κλινικές μελέτες, αποτελεί στις αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που προάγουν την υγεία. Στον αντίποδα, η καθιστική ζωή αποτελεί τον τέταρτο σε σειρά παράγοντα που αυξάνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα από τις μη μεταδιδόμενες ασθένειες (όπως διαβήτη, καρκίνο, καρδιαγγειακές παθήσεις).
Οι μη μεταδιδόμενες ασθένειες είναι υπεύθυνες για το 60% των θανάτων και το 44% των πρόωρων θανάτων παγκοσμίως και κατά ένα μεγάλο ποσοστό είναι δυνατόν να προληφθούν. Οι κύριες αιτίες τους που σχετίζονται με το σύγχρονο τρόπο ζωής είναι η απουσία φυσικής δραστηριότητας, η κακή διατροφή, το κάπνισμα και η υπερκατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών. Μάλιστα, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας μαζί με το κάπνισμα ευθύνονται για τους περισσότερους θανάτους από οποιαδήποτε άλλο παράγοντα.
Φυσική δραστηριότητα και οφέλη
Ως φυσική δραστηριότητα ορίζεται οποιαδήποτε σωματική κίνηση που παράγεται από τους μύες και για την οποία απαιτείται κατανάλωση ενέργειας. Φυσική δραστηριότητα μπορεί να είναι η γυμναστική, ο αθλητισμός αλλά και οι δουλειές του σπιτιού ή το χαλαρό περπάτημα.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η επαρκής φυσική δραστηριότητα μειώνει γενικώς την πιθανότητα πρόωρου θανάτου, ειδικά από καρδιαγγειακή νόσο, υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτη τύπου 2, ακόμα και από κάποιες μορφές καρκίνου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κακή φυσική κατάσταση θεωρείται παράγοντας κινδύνου, ανεξαρτήτως αν κανείς είναι παχύσαρκος ή όχι. Έτσι, ένας άνθρωπος κανονικού βάρους με κακή φυσική κατάσταση έχει περισσότερες πιθανότητες να πεθάνει από καρδιαγγειακή νόσο από έναν παχύσαρκο με μέτρια ή καλή φυσική κατάσταση!
Επίσης, η τακτική άσκηση καθυστερεί την έκπτωση της νοητικής λειτουργίας που παρουσιάζεται καθώς μεγαλώνουμε, ενώ έχει ευεργετική επίδραση στην υγεία του εγκεφάλου. Ευεργετικές ιδιότητες έχει και για την ψυχική υγεία του ατόμου, ενώ αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να έχει θετική επίδραση εφάμιλλη με τη φαρμακευτική αγωγή ή την ψυχοθεραπεία στην κατάθλιψη και στις αγχώδεις διαταραχές.
Σύγχρονος τρόπος ζωής και «αδράνεια»
Ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ιστορίας του χρειαζόταν να είναι δραστήριος προκειμένου να επιβιώσει. Σήμερα, όμως, ο σύγχρονος τρόπος ζωής τον έχει οδηγήσει στην «αδράνεια» (καθιστική ζωή). Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία, αλλά ξέρουμε ότι μόνο το 20% των Νορβηγών, το 8,2% των Αμερικανών και το 5% των Βρετανών έχουν επαρκή φυσική δραστηριότητα! Αυτό είναι φυσικό όταν το συνηθισμένο πρόγραμμα ενός υπαλλήλου γραφείου στις μεγάλες πόλεις περιλαμβάνει το να κατεβαίνει από το διαμέρισμά του με το ασανσέρ, να πηγαίνει στη δουλειά ανεξαρτήτως απόστασης με το αυτοκίνητο και να κάθεται στο γραφείο όλη μέρα.
Το 2012 το διεθνές έγκριτο ιατρικό περιοδικό το Lancet έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου χαρακτηρίζοντας το σύγχρονο φαινόμενο της έλλειψης φυσικής δραστηριότητας ως «πανδημία». Ο Δρ. Ζακ Ρογκ, ο τότε Πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, είπε σχετικά: «Αν και το πρόβλημα είναι οξύ, η λύση είναι χειροπιαστή. Είναι μία ζοφερή εικόνα αλλά μπορούμε να κάνουμε κάτι για αυτό».
Λύση
Πράγματι, η λύση είναι απλή, οικονομική και δεν είναι απαραίτητο να αφιερώσει κανείς πολύ χρόνο.
Ευτυχώς στην Ελλάδα και ειδικά στα αστικά κέντρα σημειώνεται τα τελευταία χρόνια σημαντική αύξηση των ανθρώπων που ασχολούνται με τον αθλητισμό, ιδίως με το τρέξιμο το οποίο είναι μια πολύ οικονομική μορφή γυμναστικής αφού το μόνο που χρειάζεται κανείς είναι ένα καλό ζευγάρι αθλητικά παπούτσια. Παράλληλα, έχουν αυξηθεί οι μετακινήσεις με το ποδήλατο, το οποίο είναι σαφώς οικονομικότερο από το αυτοκίνητο. Για τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, υπάρχουν αρκετά Κ.Α.Π.Η. που κάνουν εξαιρετική δουλειά με μαθήματα χορού και γυμναστικής καθώς και υπαίθριες εκδρομές βοηθώντας τους έτσι να διατηρήσουν μία καλή φυσική κατάσταση.
Βέβαια όλα αυτά είναι πολύ καλά, αλλά τι θα γίνει με αυτούς που πιστεύουν ότι ο χρόνος τους δεν επαρκεί ή νιώθουν πολύ κουρασμένοι μετά τη δουλειά;
Παρότι η γυμναστική σε τακτική βάση είναι επιθυμητή, δεν είναι αναγκαίο κανείς να τρέχει κάθε μέρα στο γυμναστήριο, να είναι πρωταθλητής ή να κατεβαίνει σε αγώνες. Δεν είναι η έλλειψη της γυμναστικής το μεγαλύτερο πρόβλημα, αλλά η «αδράνεια» στην καθημερινότητα.
Γι’ αυτό θα πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία και συμπεριφορά, αυξάνοντας σταδιακά τη φυσική δραστηριότητα μέσα στην ημέρα με απλές αλλαγές των συνηθειών μας. Μπορούμε να ξεκινήσουμε από απλά πράγματα όπως το να χρησιμοποιούμε τις σκάλες αντί για το ασανσέρ, να περπατάμε περισσότερο και να μην χρησιμοποιούμε το αυτοκίνητο για οποιαδήποτε μετακίνηση, να προσπαθούμε να σηκωνόμαστε έστω για λίγα λεπτά κάθε μία ώρα από την καρέκλα του γραφείου, να περπατάμε μιλώντας στο κινητό. Με λίγα λόγια, δηλαδή, να βρίσκουμε ευκαιρίες για να ασκούμαστε!
Όλες αυτές είναι μικρές αλλαγές που όμως μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής μας!
Ιδανικός χρόνος φυσικής δραστηριότητας
Η ιδανική ποσότητα φυσικής δραστηριότητας έχει αλλάξει με την πάροδο των ετών. Με τα σημερινά δεδομένα και βάσει διεθνώς αποδεκτών κατευθυντήριων οδηγιών κάθε άνθρωπος πρέπει να κάνει τουλάχιστον 30 λεπτά ήπιας δραστηριότητας (π.χ. περπατήματος) 5 φορές την εβδομάδα.
Η τεχνολογία έρχεται να μας βοηθήσει με την εμφάνιση όλο και περισσότερων ειδικών συσκευών, εφαρμογών σε smartphones κ.ά. που καταμετρούν την καθημερινή δραστηριότητα και υπολογίζουν τη φυσική μας κατάσταση και τη βελτίωσή της, δίνοντας μας ένα έναυσμα για περισσότερη κίνηση.
Η φυσική δραστηριότητα λόγω της ευεργετικής της επίδρασης στην ποιότητα της ζωής μας μπορεί να θεωρηθεί ως ένα είδος φαρμάκου που δυστυχώς ακόμα δεν συνταγογραφείται. Στην πραγματικότητα, είναι πιο σημαντική από τα φάρμακα, αφού στόχος της είναι η πρόληψη της ασθένειας και όχι η εκ των υστέρων θεραπεία.
Έγκειται σε εμάς να το συνειδητοποιήσουμε και να την εντάξουμε στη ζωή μας!
«Όσοι δεν βρίσκουν χρόνο για άσκηση,
θα πρέπει τελικά να βρουν χρόνο για την ασθένεια».
(Edward Heanry Stanley, Κόμης του Ντέρμπυ, Μεγάλη Βρετανία, 1863)
Αναστάσιος Δεληγεώργης
Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Aθλητίατρος