Με τον όρο εξάρθρημα ώμου περιγράφεται η κατάσταση εκείνη κατά την οποία η κεφαλή του βραχιονίου οστού απομακρύνεται από την ωμογλήνη που είναι η φυσιολογική της θέση (εξάρθρωση ώμου).
Ο ώμος μπορεί να βγει (μετακινηθεί) εντελώς έξω από την άρθρωση ή μπορεί να βγει μερικώς έξω από αυτήν και να ξαναγυρίσει στη φυσιολογική του θέση (υπεξάρθρημα ώμου).
Ο πάσχων πρέπει να απευθυνθεί άμεσα σε ορθοπαιδικό χειρουργό για να βάλει πάλι τον ώμο στη θέση του με ειδικούς χειρισμούς (ανάταξη), εφόσον χρειάζεται, και να διαγνωστούν οι όποιες βλάβες.
Ανάλογα με την κατεύθυνση της κεφαλής κατά το εξάρθρημα, αυτό διακρίνεται σε πρόσθιο που είναι και το πιο συχνό, οπίσθιο και πολυκατευθυντικό.
Πότε το εξάρθρημα οδηγεί σε αστάθεια ώμου;
Όταν εξαρθρώνεται η κεφαλή του βραχιονίου, είναι σίγουρο ότι ορισμένα ανατομικά στοιχεία του ώμου έχουν υποστεί σημαντικές βλάβες. Αν οι βλάβες δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και σωστά μετά το πρώτο επεισόδιο, τότε είναι πιθανή η υποτροπή (επανάληψη) του εξαρθρήματος. Το πρόβλημα μπορεί να γίνει χρόνιο, προκαλώντας αστάθεια στην άρθρωση του ώμου (τάση του ώμου να εξαρθρώνεται) που δυσχεραίνει όχι μόνο τις αθλητικές αλλά και τις καθημερινές δραστηριότητες του πάσχοντα.
Κάθε νέο εξάρθρημα αυξάνει τον κίνδυνο περαιτέρω βλάβης στους ιστούς του ώμου, όπως του χόνδρου που καλύπτει τις αρθρικές επιφάνειες, του επιχειλίου χόνδρου αλλά ακόμα και των οστών. Μπορεί να προκαλέσει κάταγμα (ρήξη) στο μπροστινό μέρος της ωμογλήνης (bony Bankart) ή και εμπιεστικό κάταγμα στην κεφαλή του βραχιονίου (βλάβη Hill Sachs). Τα κατάγματα αυτά μπορεί να δημιουργήσουν οστικά ελλείμματα που με τη σειρά τους, προκαλούν μεγαλύτερη αστάθεια, αυξάνοντας κατά πολύ την πιθανότητα νέας υποτροπής του εξαρθρήματος. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, το εξάρθρημα ώμου μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη των τενόντων (ρήξη τενοντίου πετάλου) και αδυναμία χρήσης του χεριού.
Πάντως, όλες οι ανωτέρω βλάβες αυξάνουν μελλοντικά την πιθανότητα εμφάνισης αρθρίτιδας (καταστροφή της άρθρωσης).
Εξάρθρημα ώμου: Ποια είναι τα κύρια αίτια;
Συνήθως, το εξάρθρημα ώμου είναι αποτέλεσμα τραυματισμού μεγάλης βίας και πιο συχνά, κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων. Μερικές όμως φορές μπορεί να συμβεί και με τραυματισμούς ήπιας μορφής σε ασθενείς που παρουσιάζουν χαλαρό συνδετικό ιστό (υπερελαστικότητα) και υπερκινητικότητα της άρθρωσης του ώμου.
Τι συμπτώματα έχει η εξάρθρωση ώμου;
Τα συνήθη συμπτώματα της εξάρθρωσης ώμου είναι:
- Έντονος πόνος
- Αδυναμία κίνησης της άρθρωσης
- Παραμόρφωση της άρθρωσης
- Νευρολογικά συμπτώματα όπως μούδιασμα ή άλλες διαταραχές της αίσθησης στον ώμο
Επιπλέον, σε χρόνια αστάθεια ώμου:
- Πόνος σε ορισμένες κινήσεις και σπανιότερα σε ηρεμία ή τη νύχτα όταν ο ασθενής προσπαθεί να κοιμηθεί πάνω στον πάσχοντα ώμο
- Συνεχής φόβος ότι ο ώμος του θα βγει, όταν ανυψώνει το χέρι του πάνω από τον ώμο
- Υποτροπές του εξαρθρήματος, ακόμα και την ώρα του ύπνου
Eξάρθρωση ώμου: Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση του εξαρθρήματος γίνεται από:
- το ιστορικό της κάκωσης
- τα συμπτώματα του ασθενούς
- την κλινική εξέταση
- την ακτινογραφία
Μετά την ανάταξη του εξαρθρήματος, γίνεται διάγνωση των βλαβών με την μαγνητική τομογραφία, το αξονικό ή μαγνητικό αρθρογράφημα. Οι απλές ακτινογραφίες θα βοηθήσουν στον αποκλεισμό άλλων κακώσεων.
Ποιοι τρόποι θεραπείας υπάρχουν για την εξάρθρωση ώμου;
Μετά την ανάταξη, αποφασίζεται η μέθοδος αντιμετώπισης, συντηρητική ή ελάχιστα επεμβατική (αρθροσκόπηση), που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ενδεικτικά, αναφέρονται:
- οι υπάρχουσες βλάβες
- η ύπαρξη οστικών κακώσεων και το μέγεθος αυτών
- η ηλικία του πάσχοντα κατά το πρώτο εξάρθρημα
- ο αριθμός των εξαρθρημάτων
- οι αθλητικές δραστηριότητες του πάσχοντα
Αυτό που έχει παρατηρηθεί διεθνώς είναι ότι όσο μικρότερη είναι η ηλικία στην οποία γίνεται το πρώτο εξάρθρημα και όσο μεγαλύτερο το επίπεδο της δραστηριότητας του ασθενούς, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να υποστεί ένα 2ο εξάρθρημα στο μέλλον. Έτσι, για έναν ασθενή 20 ετών με αθλητικές δραστηριότητες, η πιθανότητα να υποστεί ένα δεύτερο εξάρθρημα, ανεξάρτητα από τη συντηρητική θεραπεία που ακολούθησε, πλησιάζει σχεδόν το 100%!
Τι περιλαμβάνει η συντηρητική αντιμετώπιση της εξάρθρωσης ώμου;
Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει:
- Αποφυγή δραστηριοτήτων που ενισχύουν τα συμπτώματα
- Ακινητοποίηση του ώμου σε νάρθηκα για χρονικό διάστημα λίγων εβδομάδων μέχρι να υποχωρήσει ο πόνος
- Λήψη παυσιπόνων και μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων
- Φυσικοθεραπεία με κινησιοθεραπεία και ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών της ωμικής ζώνης
Συνήθως, η συντηρητική αντιμετώπιση έχει καλά αποτελέσματα σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας, με χαμηλό επίπεδο αθλητικής δραστηριότητας και χωρίς συνοδές βλάβες στον ώμο.
Όταν η συντηρητική αντιμετώπιση δεν φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα καθώς και σε νέους ασθενείς με έντονη αθλητική δραστηριότητα ή με σημαντικές ανατομικές βλάβες, η θεραπεία εκλογής είναι η αρθροσκόπηση.
Αρθροσκόπηση – Οριστική αντιμετώπιση, χωρίς νοσηλεία
Οι νεότερες αρθροσκοπικές τεχνικές προσφέρουν οριστική σταθεροποίηση του ώμου με άριστα λειτουργικά αποτελέσματα. Με τη βοήθεια μια μικροσκοπικής κάμερας και ειδικών μικροεργαλείων, μέσα από οπές χιλιοστών (3-8 χιλ.) και χωρίς να ανοίγεται η άρθρωση, ο εξειδικευμένος Ορθοπαιδικός Χειρουργός μπορεί να επανακαθηλώσει (επανατοποθετήσει) τους τραυματισμένους ιστούς στη σωστή ανατομική τους θέση και να συρράψει τους τένοντες που πιθανώς έχουν υποστεί ρήξη. Η συρραφή και η επανακαθήλωση γίνονται με ειδικά σχεδιασμένα εμφυτεύσιμα υλικά (άγκυρες) και ισχυρά ράμματα.
Σε μεγάλες οστικές βλάβες και ειδικά σε αθλητές που συμμετέχουν σε αθλήματα σωματικής επαφής, γίνονται επεμβάσεις με οστικά μοσχεύματα τα οποία τοποθετούνται με ειδικές αρθροσκοπικές τεχνικές στα οστικά ελλείματα. Τα μοσχεύματα είναι είτε από τον ίδιο τον ασθενή και λαμβάνονται από το οστό της λεκάνης ή από την κορακοειδή απόφυση (ένα οστό δίπλα στην άρθρωση του ώμου, επέμβαση Latarjet) είτε αλλομοσχεύματα (μόσχευμα που προέρχεται από άλλο ασθενή μετά από ειδική επεξεργασία).
Ο ασθενής δεν χρειάζεται να νοσηλευτεί και επιστρέφει σπίτι του την ίδια ημέρα, μετά από λίγες ώρες.
Αποκατάσταση
Μετά την επέμβαση, ο ασθενής μπορεί να χρησιμοποιήσει άμεσα το χέρι του για δραστηριότητες που γίνονται μπροστά στο σώμα. Για προστασία όμως του ώμου από απότομες κινήσεις και για ανάπαυση, τοποθετείται ένας κηδεμόνας (νάρθηκας) που θα ακινητοποιήσει μερικώς το χέρι για 3-4 εβδομάδες.
Στη συνέχεια, θα ακολουθήσει ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης και φυσικοθεραπείας προκειμένου να μπορέσει να επανέλθει σύντομα στο παλιό επίπεδο καθημερινών αλλά και αθλητικών δραστηριοτήτων. Ο χρόνος της αποκατάστασης ποικίλει ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης, τη συμμόρφωση του ασθενούς στους περιορισμούς και τις λειτουργικές του απαιτήσεις. Η επιστροφή σε απλές καθημερινές δραστηριότητες και σε εργασία γραφείου (πληκτρολόγηση, γράψιμο) γίνεται άμεσα, ενώ σε πλήρεις δραστηριότητες κυμαίνεται περίπου σε 2 ½ – 3 ½ μήνες και σε πλήρεις αθλητικές δραστηριότητες μετά απο 6 μήνες.