Αρθρίτιδα γόνατος: Τι είναι;
Η αρθρίτιδα γόνατος είναι μια φλεγμονώδης πάθηση που χαρακτηρίζεται από την καταστροφή των δομικών στοιχείων της άρθρωσης , των αρθρικών χόνδρων των μηνίσκων και των υποχόνδριων οστών.
Τα κύρια συμπτώματα είναι ο πόνος, το οίδημα και η δυσκαμψία και μπορεί να προκαλέσει σημαντική δυσχέρεια στην καθημερινότητα μέχρι και σημαντικού βαθμού αναπηρία. Το γόνατο είναι μια από τις αρθρώσεις που προσβάλλονται πιο συχνά.
Οι πιο συχνές μορφές είναι η οστεοαρθρίτιδα, η μετατραυματική αρθρίτιδα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
Πως είναι η ανατομία του γόνατος;
Το γόνατο είναι η μεγαλύτερη και ισχυρότερη άρθρωση του ανθρωπίνου σώματος.
Αποτελείται από το περιφερικό τμήμα του μηριαίου οστού, το κεντρικό της κνήμης και την επιγονατίδα. Τα τμήματα των οστών αυτών που βρίσκονται μέσα στην άρθρωση καλύπτονται από αρθρικό χόνδρο, μια λεία επιφάνεια που επιτρέπει την ομαλή ολίσθηση αλλά και την απορρόφηση των κραδασμών κατά τη διάρκεια της κίνησης και της φόρτισης.
Ανάμεσα στις 2 αρθρικές επιφάνειες του μηρού και της κνήμης υπάρχουν οι μηνίσκοι, δυο μαξιλαράκια με ημισεληνοειδές σχήμα που βελτιώνουν την επαφή του χόνδρου του μηριαίου οστού με την κνήμη και συμβάλλουν στην απορρόφηση των κραδασμών.
Η άρθρωση του γόνατος περιβάλλεται από τον αρθρικό θύλακο, μια λεπτή μεμβράνη που παράγει το αρθρικό υγρό το οποίο ενυδατώνει και λιπαίνει το χόνδρο και μειώνει τις τριβές.
Η σταθερότητα του γόνατος συντελείται από τους συνδέσμους αλλά και τους μυς με τους τένοντες τους.
Το γόνατο στηρίζεται πλευρικά με τους έσω και έξω πλάγιους συνδέσμους, ενώ σταθεροποιείται προσθιοπίσθια και στροφικά με τους χιαστούς συνδέσμους, οι οποίοι, όπως δηλώνει και το όνομά τους, σχηματίζουν ένα Χ στην άρθρωση. Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος εμποδίζει την πρόσθια μετατόπιση της κνήμης και ο οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος την οπίσθια.
Πολλοί δυνατοί μύες (ο τετρακέφαλος, οι οπίσθιοι μηριαίοι, οι προσαγωγοί) συνεργάζονται για να κινούν την άρθρωση (στο περπάτημα, τα αθλήματα κτλ) και συμμετέχουν στη σταθεροποίησή της. Οι μύες συνδέονται με τα οστά μέσω των τενόντων. Οι διάφοροι μύες του γόνατος πρέπει να είναι τέλεια συντονισμένοι, ώστε η άρθρωση να λειτουργεί ομαλά.
Πόσες μορφές αρθρίτιδας γόνατος υπάρχουν;
Οστεοαρθρίτιδα
Η οστεο-αρθρίτιδα γόνατος είναι η πιο συχνή μορφή αρθρίτιδας του γόνατος. Οφείλεται στη προοδευτική εκφύλιση των στοιχείων του γόνατος και κυρίως του αρθρικού χόνδρου. Προσβάλλει συνήθως ανθρώπους άνω των 50-60 ετών αλλά σπανιότερα και νεώτερους.
Καθώς ο χόνδρος εκφυλίζεται χάνει τη λεία ομαλή του υφή και μειώνεται σε πάχος με αποτέλεσμα τελικά να υπάρχει τριβή μεταξύ των οστών και η κίνηση να γίνεται επώδυνη. Η οστεοαρθρίτιδα εξελίσσεται αργά και ο πόνος και η δυσκαμψία χειροτερεύουν με την πάροδο του χρόνου.
Μετατραυματική Αρθρίτιδα Γόνατος
Η μετατραυματική είναι η αρθρίτιδα γόνατος η οποία εμφανίζεται ύστερα από κάποια κάκωση, κάταγμα ή ρήξη μηνίσκου ή κάποιου συνδέσμου που προκαλεί αστάθεια, με αποτέλεσμα τον περαιτέρω τραυματισμό του χόνδρου που με την πάροδο του χρόνου μπορεί να οδηγήσει σε αρθρίτιδα.
Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μία χρόνια νόσος η οποία προσβάλλει πολλές αρθρώσεις συμπεριλαμβανομένου και του γόνατος. Είναι μια αυτοάνοση νόσος, δηλαδή το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται στους δικούς του ιστούς με αποτέλεσμα την καταστροφή των χόνδρων, των συνδέσμων και των οστών. Συνήθως προσβάλλει και τα δύο γόνατα.
Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα της αρθρίτιδας γόνατος;
Κύρια συμπτώματα είναι ο πόνος, η δυσκαμψία και το οίδημα. Συνήθως τα συμπτώματα εξελίσσονται προοδευτικά αλλά δεν αποκλείεται και η αιφνίδια έναρξη.
- Αρχικά συνήθως ο πόνος και η δυσκαμψία είναι χειρότερα το πρωί ή μετά την έγερση από την καθιστή θέση.
- Προοδευτικά ο πόνος χειροτερεύει με τις δραστηριότητες και στα προχωρημένα στάδια μπορεί να είναι συνεχής.
- Το γόνατο μπορεί να γίνει δύσκαμπτο με αδυναμία πλήρους έκτασης και κάμψης.
- Ελεύθερα τεμάχια χόνδρου ή μηνίσκου μπορεί να εμποδίζουν την ομαλή κίνηση του γόνατος και μπορεί να υπάρχει το αίσθημα μπλοκαρίσματος ή κριγμού.
- Λόγω του πόνου οι μύες προοδευτικά ατροφούν και μπορεί να υπάρχει το αίσθημα αστάθειας.
- Το γόνατο μπορεί να είναι ζεστό και ερυθρό με παρουσία οιδήματος
- Πολύ ασθενείς παραπονιούνται για αύξηση του πόνου με τις αλλαγές των καιρικών συνθηκών και κυρίως όταν υπάρχει υγρασία.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση στην αρθρίτιδα γόνατος γίνεται με το ιστορικό και την κλινική εξέταση και επιβεβαιώνεται με τον ακτινολογικό έλεγχο. Σπανιότερα, χρειάζεται να υποβληθεί ο ασθενής σε μαγνητική τομογραφία.
Αιματολογικές εξετάσεις μπορεί να χρειαστούν για να αποκλειστούν άλλες παθήσεις και να ταυτοποιηθεί η μορφή της αρθρίτιδας.
Αρθρίτιδα γόνατος: Ποια η κατάλληλη θεραπεία;
Δεν υπάρχει θεραπεία κατά της αρθρίτιδας γόνατος. Υπάρχουν θεραπείες που έχουν ως σκοπό τη μείωση έως και εξάλειψη του πόνου και βελτίωση του εύρους κίνησης.
Συντηρητική
Στα αρχόμενα στάδια στην αρθρίτιδα γόνατος και ανάλογα με τα συμπτώματα είναι δυνατόν να μετριαστούν τα συμπτώματα με συντηρητικά μέσα.
Αποφυγή δραστηριοτήτων που προκαλούν έξαρση των συμπτωμάτων, όπως το ανέβασμα και κατέβασμα της σκάλας, η ένταξη δραστηριοτήτων στην καθημερινότητα που δυναμώνουν το μυϊκό σύστημα που στηρίζει το γόνατο ενώ παράλληλα διατηρούν ή και αυξάνουν το εύρος κίνησης. Μια πολύ καλή άσκηση που δεν έχει φορτία είναι η κολύμβηση.
Οι φυσικοθεραπείες με παράλληλη άσκηση για ενδυνάμωση των μυών που δρουν στο γόνατο μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του πόνου και τη διατήρηση της κίνησης.
Φαρμακευτικά η χρήση παυσίπονων και μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών μπορεί να βοηθήσουν στα πρώιμα στάδια.
Τοπικές εγχύσεις Υαλουρονικού ή κοριζόνης καθώς και πιο σύγχρονες και πολλά υποσχόμενες βιολογικές τεχνικές , όπως η έγχυση Πλάσματος Πλούσιου σε Αιμοπετάλια PRP, ή έγχυση Βλαστοκυττάρων (STEM CELLS) μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα και ίσως να καθυστερήσουν την εξέλιξη της νόσου.
Στο εμπόριο κυκλοφορούν επίσης πολλά συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν συστατικά του υγιούς χόνδρου, όπως τη γλυκοζαμίνη, τη χονδροϊτίνη, το κολλαγόνο και το υαλουρονικό. Η λογική πίσω από τη χρήση αυτών των συμπληρωμάτων είναι ότι δίνοντας στον οργανισμό τα απαραίτητα δομικά συστατικά θα μπορέσει να επιβραδύνει την αρθρίτιδα. Όμως αν και υπάρχουν μαρτυρίες ασθενών ότι ο πόνος τους μειώθηκε δεν υπάρχουν μελέτες που να τεκμηριώνουν τη δράση τους αυτή, η οποία θα προϋπόθετε οι ουσίες αυτές να μην διασπώνται κατά την απορρόφησή τους από τον οργανισμό.
Χειρουργική
Όταν η συντηρητική αγωγή αποτύχει και η ποιότητα της ζωής του ασθενούς δεν είναι ικανοποιητική τότε συστήνεται η χειρουργική θεραπεία.
Αρθροσκόπηση
Αν οι βλάβες δεν είναι πολύ προχωρημένες – αρχόμενη αρθρίτιδα γόνατος – και υπάρχει πρόσφατη αιφνίδια έναρξη των συμπτωμάτων και εφόσον ο έλεγχος με μαγνητική τομογραφία δείξει ρήξη κάποιου μηνίσκου ή ύπαρξη ελεύθερων ξένων σωμάτων τότε μπορεί κανείς να προχωρήσει σε αρθροσκόπηση. Η αρθροσκόπηση γόνατος ενδείκνυται κυρίως σε ασθενείς νεώτερης ηλικίας.
Οστεοτομίες
Σε νέους ανθρώπους με αρχόμενη αρθρίτιδα γόνατος, στους οποίους έχει προσβληθεί μόνο το ένα διαμέρισμα του γόνατος, είναι δυνατόν να γίνει αποφόρτιση του πάσχοντος διαμερίσματος με μια οστεοτομία. Κατά την επέμβαση αυτή γίνεται μια μετατόπιση των φορτίων από το πάσχον διαμέρισμα στο υγιές, αλλάζοντας την μηχανική του γόνατος. Οι οστεοτομίες μπορούν να ανακουφίσουν τον ασθενή από τον πόνο και να βελτιώσουν την κίνηση του αρθριτικού γόνατος.
Αρθροπλαστική γόνατος
- Μονοδιαμερισματική
- Ολική αρθροπλαστική
Η Αρθροπλαστική είναι μια χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης των αρθριτικών και κατεστραμμένων επιφανειών του γόνατος με ειδική πρόθεση. Στην επέμβαση αυτή υποβάλλονται οι ασθενείς που έχουν προχωρημένη αρθρίτιδα αφού προηγουμένως έχουν εξαντλήσει τα συντηρητικά μέσα θεραπείας.
Υπάρχουν διάφορες τεχνικές από την κλασική ολική αρθροπλαστική μέχρι τις πιο σύγχρονες Τεχνικές Ελάχιστης Επεμβατικότητας και την Εξατομικευμένη Ολική Αρθροπλαστική.
Οι νεώτερες Τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας (Μ.Ι.S) με μικρότερες τομές σέβονται τις ανατομικές δομές, έχουν μικρή νοσηρότητα, λιγότερη απώλεια αίματος και ταχύτερη επάνοδο στις δραστηριότητες.